Szukaj na blogu

27 maja 2013

Historia reformacji cz.25. Od pietyzmu do hernhutyzmu.

Już za życia Spenera zarzucano pietystom, że zamiast na prawowierność kładli przesadny nacisk na "żywotność" wiary i że zbyt wielką wagę przykładali do ksiąg mistycznych i symbolicznych. Wytykano im, że nie zważając na wolność chrześcijańską, przesadzali z rygorem i liczbą zakazów, oraz że uważając Kościół za zeświecczały, tworzyli w elitarne, odrębne grupy w Kosciele (ecclesiolae in ecclesia). Pietyzm istotnie budził w człowieku sztuczną i przesadną skruchę, wywoływał równie sztuczne uczucie "błogości" po rzekomym nawróceniu. Wielu pietystów popadało w przeczulenie duchowe/religijne. To wszystko doprowadziło do jego "odrzucenia".

Równocześnie z pietyzmem rozwinął się pokrewny mu hernhutyzm. Jego ojcem został Nikolaus Ludwig hrabia von Zinzendorf (na zdjęciu), jedna z najwybitniejszych postaci religijnych XVIII wieku.

Zinzendorf (którego ojcem chrzestnym był Spener) pochodził z rodziny szlacheckiej, pod jej naciskiem podjął studia prawnicze w Wittenberdze. W latach 1719-1721 odbył kilkunastomiesięczną podróż po Europie, podczas której poznał ówcześnie panujące stosunki międzywyznaniowe i zgłębiał pisma religijne, spotkał wielu wybitnych katolików i kalwinistów. Doszedł wtedy do przekonania, że Chrystus ma swoich w każdym z Kościołów chrześcijańskich. Szczególnie arcybiskup Paryża, kardynał Noilles, polubił młodego hrabiego za jego zapał religijny. Pod wrażeniem biskupiej serdeczności napisał Zinzendorf: "Katolicy noszą wobec swych przeciwników na ustach i tarczy klątwę, w praktyce jednak nieraz postępują godziwie wobec nich. My, protestanci, na tarczy i języku mamy wolność, ale w praktyce nie brak wśród nas istnych katów sumienia. Jerozolimo, popraw się".

Po powrocie do Drezna Zinzendorf objął stanowisko radcy sądu apelacyjnego na dworze drezdeńskim, wkrótce jednak porzucił karierę polityczną na rzecz teologii. W roku 1722 ożenił się, w tym też roku pozwolił osiedlić się na terenie swojego majątku uchodźcom religijnym z Moraw. Bracia morawscy, bo o nich mowa, dali początek wspólnocie religijnej Herrnhut (Straż Pańska), dla której Zinzendorf opracował własny model nabożeństw. Od 1727 w Herrnhut praktykowano wspólne przystępowanie do Sakramentu Ołtarza osób z różnych wyznań, co było w owych czasach ewenementem. Wkrótce wspólnota z Herrnhut stała się znana na wszystkich kontynentach jako pierwsza protestancka wspólnota organizująca misje (w Azji, Afryce i Ameryce Północnej. W latach 60. XVIII wieku bracia morawscy byli aktywni wśród Niemców w Inflantach, a później w Rosji gdzie zakładali osady w delcie rzeki Wołgi i przyczynili się do rozwoju miasta Astrachania.).

W 1737 roku Nikolaus von Zinzendorf otrzymał od seniora braci czeskich Daniela Ernesta Jabłońskiego ordynację na biskupa braci morawskich. W 1749 roku wspólnota oficjalnie przyjęła konfesję ewangelicko-augsburską i została uznany jako niezależny od Kościoła państwowego (Luterańskiego) zbór (Kościół) ewangelicki w Saksonii.

Bracia morawscy uznają podstawowe zasady teologii reformacyjnej zawarte w luterańskim: sola gratia, solus Christus, sola scriptura. Pielęgnują pietystyczną pobożność i zwracają szczególną uwagę na działalność misyjną i diakonijną. Są silnie zaangażowani w ruch ekumeniczny. Herrnhuci wydają co roku przewodnik do studiowania Biblii, który tłumaczony na kilkadziesiąt języków jest używany przez różne kościoły protestanckie na świecie.

Organizacyjnie herrnhuci działają w ramach 17 autonomicznych prowincji. Co 7 lat odbywa się spotkanie (synod) przedstawicieli tych wspólnot mające na celu podejmowanie wiążących wszystkich braci morawskich decyzji doktrynalnych i regulujących życie religijne.