Ten cały "galimatias" miało uporządkować ogłoszone w 1571 roku 39 artykułów wiary, wprowadzających klarowną naukę protestancką (ściślej reformowaną). Niestety artykuły nie określały reguł i zasad budowania organizacji kościelnej.
Zaistniała sytuacja prowadziła do wielu tarć. Około roku 1565 zaczęto używać terminu "purytanin" na określanie reformatorów poszukujących "religio purissima" (najczystszej religii), oraz mających za cel "oczyszczenie" Kościoła anglikańskiego z wszelkich pozostałości po katolicyzmie. Purytanie stwarzali realne zagrożenie dla istniejącego porządku w szczególności dla angielskiego episkopatu, a w konsekwencji dla samej korony (dla której episkopat był sprawnym narzędziem w organizacji państwa). Purytanie spoglądając na Szkocję w której pod kierownictwem Johna Knoxa, budowano Kościół narodowy w oparciu o model prezbiterialny (zarządzanie Kościołem powierzono kolegiom złożonym z reprezentantów wspólnot) próbowali zastosować podobne rozwiązania w swoich próbach reformowania kościoła Anglii. Doprowadziło to do fali prześladowań...
Prześladowany purytanizm pozostał jednak ruchem żywym i bardzo dynamicznym. Szczególne zasługi miały w tym uniwersytety w Oxfordzie (gdzie narodził się purytanizm) i Cambridge, w którym purytanizm dojrzewał i rozkwitał.
Idee purytańskie rozpowszechniały się dzięki broszurom i żywemu kaznodziejstwu. Ponieważ księża anglikańscy w większości nie posiadali zbyt wysokich kwalifikacji, biskupi pozostawiali głoszenie Słowa osobom o kwalifikacjach uniwersyteckich. Ci zaś w większości prezentowali przekonania purytańskie (patrz wyżej). Kazania były więc miejscem formacji duchowej i religijnej, a także pewną formą uniwersytetu ludowego.
Rozwój purytanizmu związany jest także ze zwiększeniem siły ekonomicznej i politycznej angielskiej klasy średniej. Prezentowała ona większą otwartość na idee purytańskie niż arystokracja, która związana była z tradycyjnym systemem prezentowanym przez anglikanizm. Wewnętrzne konflikty w Anglii doprowadziły w konsekwencji do dwóch wielkich fal emigracji purytańskiej.
Główne postulaty purytan to:
- indywidualne studiowanie Biblia
- edukacja mas (by umożliwić samodzielne czytanie Biblii)
- powszechne kapłaństwo wierzących
- prostota liturgii
- wiara w obowiązywanie szabatu, przeniesionego z soboty na niedzielę
- odrzucenie rozbudowanej hierarchii kościelnej na rzecz prezbiterianizmu lub kongregacjonalizmu.