Szukaj na blogu

23 września 2013

Teolodzy i heretycy: Augustyn i Mani (Manes)

W III wieku babilończyk o imieniu Mani (Manes) został ojcem nowego ruchu religijno-filozoficznego zwanego Manicheizmem. Nauczanie nowego ruchu było syntezą wielu religii: staroirańskiego zoroastryzmu, buddyzmu i chrześcijaństwa. Jego dwa podstawowe elementy to dualizm i podkreślanie poznania w procesie wyzwalania się spod wpływu zła (gnoza). Manicheizm pociągnął Augustyna z Hippony (późniejszego doktora kościoła - na zdjęciu), który od najmłodszych lat poszukiwał odpowiedzi na pytanie: "skąd bierze się zło?". Przy czym pod pojęciem zła rozumiał przede wszystkim mieszkającą w człowieku pożądliwość.


Manicheizm nauczał, że w świecie toczy się nieustanna walka pomiędzy pierwiastkami dobra i zła, które jest wszędzie i jest wieczne, jego przejawem jest materia. Według Maniego świat powstał w wyniku walki pomiędzy Dobrym Bogiem (który emanował: rozumem, intelektem, postem, poznaniem i myślą) a Złym Bogiem, twórcą rzeczy materialnych. Skutkiem wojny było powstanie cielesnych ludzi: Adama i Ewy.

Sens życia wg Manichejczyków to stałe uwalnianie duszy z ciemności ku światłu, grzechem jest każdy kontakt z materią. Co istotne, również prokreacja była uważana za złą, ponieważ w wyniku poczęcia dziecko, istniejące dotąd jako eon, przyjmuje powłokę cielesną, która jest zła.

Zbawienie może być osiągnięte nie przez wiarę i moralność, ale dzięki własnemu rozumowi. Dzięki zdobywaniu wiedzy o sobie i Bogu można zrozumieć naturę, siebie, świat i przeznaczenie, to skąd przychodzimy, gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy.

Dlaczego tyle o tym piszę? Zastanawiam się min. nad obowiązkowym wśród manichejczyków celibatem, jako wyróżnikiem "wybranych"... brzmi znajomo? A głoszenie nieustannej walki pomiędzy dobrem a złem?

Ale wróćmy do Augustyna z Hippony. Po rozczarowaniu odpowiedziami, jakich udzielał manicheizm, nastąpił u Augustyna proces odchodzenia od poglądów manichejskich, ocierania się o neoplatonizm, astrologię i inne "filozofie"... by w wyniku styczności z biskupem Mediolanu Ambrożym - przyjąć wiarę chrześcijańską (wpływ na Augustyna miała również jego wierząca matka).

Po swoim nawróceniu Augustyn stał się głównym obrońcą wiary w sporze z manichejczykami. Jego poglądy i argumenty znane są dzięki jego licznym pismom i zapisom polemicznych dysput, które prowadził Augustyn z manichejczykami pod koniec IV w. w Afryce północnej, wśród nich są: Sprawozdanie z dyskusji z Fortunatem, Przeciw Faustusowi, Przeciw Sekundynowi.

W 391 roku Augustyn przybył do Hippony, gdzie wyświęcony przez biskupa Waleriusza na kapłana, zastępuje go 5 lat później po jego śmierci. Około roku 397-400 Augustyn pisze swoje słynne Wyznania (Confessiones).

W 411 roku Augustyn jako biskup Kartaginy przewodniczy rozprawie pomiędzy kościołem powszechnym a donatystami > zobacz więcej

Jesienią 416 roku na synodzie w Milewum Augustyn toczy polemikę z Pelagiuszem > zobacz więcej

W 430 roku doszło do oblężenia Hippony przez Wandalów. 28 sierpnia Augustyn po długotrwałej chorobie umiera. W następnym roku Hippona zostaje spalona, lecz biblioteka Augustyna ocalała. 

Augustyn wywarł ogromny wpływ nie tylko na kościół katolicki, który uznał go za świętego, jednego z ojców i doktorów Kościoła, ale także na protestantyzm, jako że jego pisma miały znaczący wpływ na nauki Lutra (który był augustianinem) i Kalwina.