Bracia czescy wywodzą się ze wspólnoty religijnej z Kunvaldu, a ta z kolei z Taborytów (radykalnego odłamu husytów). Jednota powstała w 1457 roku, a w roku 1467 połączyła się z czeskimi waldensami i przyjęła od nich sukcesję apostolską (Maciej z Kunvaldu, został ordynowany przez Michała z Žamberka, wcześniej ordynowanego na biskupa przez biskupa waldensów - Stefana) i stworzyła kościół, który nie uznawał zwierzchności papieskiej i pozostawał poza prawem o tolerancji religijnej. W okresie reformacji Jednota Braci Czeskich przyjęła naukę Lutra, później Kalwina i weszła w alians z kościołami ewangelickimi. W XVI wieku Jednota była już oficjalnym kościołem protestanckim, który w 1575 roku ukonstytuował własne wyznanie wiary. Z teologicznego punktu widzenia trzonem konfesji były przekonania husytów, uzupełnione o poprawki luteran i braci czeskich. Twórcy konfesji omijali różnice teologiczne i skupili się na sprawach organizacyjnych nowego kościoła.
W tym okresie katolicy stanowili w Czechach ok. 15 proc. populacji, ale z katolicyzm był religią panującej dynastii Habsburgów. Sympatyzowali z nią: król czeski i król węgierski oraz cesarz Rudolf II, który w roku 1604 ogłosił, że katolicyzm jest jedynym dozwolonym wyznaniem na Węgrzech! Było to powodem wybuchu powstania, na którego czele stanął Stefan Bocskay. Powstańcza armia wkroczyła na teren królestwa Czech, jednak nie znalazłszy poparcia w Czechach wycofała się na Węgry.
W roku 1606 widmo najazdu tureckiego zmusiło Habsburgów do zawarcia pokoju z Bocskay'em. Jednak Rudolf II nie chciał podpisać traktatu, który anulowałby wcześniejsze zarządzenie w sprawie religii katolickiej. Zamiast cesarza swój podpis na dokumencie złożył arcyksiążę Maciej Habsburg (brat Rudolfa II).
Po tym incydencie Maciej Habsburg zaczął szukać sposobu na zdobycie tronu. Pozyskał poparcie stanów austriackich, węgierskich i morawskich dla pomysłu detronizacji Rudolfa. W kwietniu 1608 r. Maciej na czele sojuszniczych armii wkroczył do Czech. W jego imieniu Karel starszy z Žerotína (przywódca morawskiej opozycji) wezwał stany czeskie do poparcia arcyksięcia. Jednak czescy protestanci odmówili, bo Rudolf II obiecał wprowadzenie swobód religijnych. Maciej Habsburg został zmuszony do zawarcia pokoju.
Czescy protestanci, którzy okazali się wiernymi poddanymi katolickiego cesarza przypomnieli o potrzebie dotrzymania obietnic. 9 lipca 1609 r. cesarz wydał tzw. List majestatyczny, w którym zatwierdził konfesję czeską. Dokument stanowił m.in., że nikt nie może być wbrew swojej woli zmuszany do przyjęcia jakiegokolwiek wyznania. Ponadto uchwalono gwarancję równouprawnienia katolików i protestantów.
List majestatyczny został unieważniony przez kolejnego cesarza (Macieja Habsburga!) w roku 1620 po klęsce czeskich stanów w bitwie na Białej Górze, która była przełomem wojny trzydziestoletniej w Czechach. W efekcie klęski, czescy protestanci zostali zdelegalizowani na terenie monarchii habsburskiej i wyemigrowali do krajów Rzeszy i Rzeczpospolitej.
Na ilustracji: Jerzy z Podiebradów - pierwszy w historii król państwa europejskiego, który odrzucił wiarę katolicką.
> Wikipedia ::Bracia Czescy::