2. Reformacja w Genewie
3. Inni reformatorzy
4. Początki reformacji we Francji i jej rozwój do 1598r.
Od około 1535 roku idee reformacji bez większych przeszkód rozprzestrzeniają się we Francji. Obecność Kościoła Reformowanego w Genewie pod kierownictwem Kalwina doprowadziły do stanu, w którym francuscy protestanci byli coraz bardziej ukierunkowani na Genewę i reformację szwajcarską. Sam Kalwin również był zainteresowany rozwojem reformacji w swojej ojczyźnie, toteż wysyłał z Genewy pastorów oraz kolporterów z literaturą protestancką.
Francuskich protestantów nazywano Hugenotami - nazwa ta pochodzi ona od nazwiska przywódcy powstania w Genewie - Besançon`a Hugues'a, lub wg innego źródła - od szwajcarskiego terminu Eidgenossen, czyli sprzysiężeni.
W przeciwieństwie do Szwajcarii francuski dwór królewski nie był zainteresowany reformacją, ponieważ konkordat z 1516 roku podporządkował Kościół francuski państwu. Reformacja we Francji przebiegała więc zupełnie inaczej... był to ruch oddolny. Tworzące się wspólnoty protestanckie od samego początku żyły w bardzo trudnych warunkach, wciągane w liczne spory polityczne i rywalizację pomiędzy katolickimi a protestanckimi rodami książęcymi. Powody "przechodzenia" wiernych na protestancką stronę były bardzo różne (czasami wydaje mi się, że bardziej polityczne niż duchowe)... szlachta liczyła na odebranie dóbr Kościołowi, duchowni na porzucenie celibatu, mieszczanie widzieli w reformacji uzasadnienie dla dalszego bogacenia (reformowany kult pracy), chłopi byli niezadowoleni z bogactwa Kościoła Rzymskiego.
W roku 1534 wybuchła głośna sprawa "plakatów". W większych miastach Francji powieszono tego samego dnia odezwy negujące katolicką mszę, co stało się przyczyną ostrych represji skierowanych przeciwko hugenotom.
W 1559 roku obradował w Paryżu synod kościołów reformowanych, który przyjął wyznanie wiary (Confession de Foy) i Konstytucję Kościoła (Ecclesiastiques Discipline), a tym samym dał podstawy do budowania struktury kościoła. Do roku 1562 protestanci stanowili jedną trzecią ludności Francji.
W roku 1559 zakończyły się wojny włoskie, do kraju powróciła żyjąca z wojaczki uboga szlachta, która znalazła się bez zajęcia i która z ochotą dołączyła do stronnictwa hugenotów, ostrząc sobie zęby na majątek kościoła katolickiego - w efekcie hugenoci przystąpili do organizacji własnych sił zbrojnych i stali się bardziej "zaczepni".
Wydany w roku 1562 przez królową regentkę Katarzynę Medycejską edykt z Saint-Germain, zapewnił hugenotom częściową wolność w praktykowaniu publicznego kultu na wsi i prywatnego w miastach - z jednej strony ośmieliło to hugenotów, a z drugiej wywołało gwałtowne sprzeciwy katolików. Hugenoci usiłowali zagarniać kościoły, a katolicy mieczem rozbijali protestanckie nabożeństwa.
1 marca 1562 roku, w miasteczku Vassy zatrzymał się podróżujący po swoich włościach książę Franciszek Gwizjusz z zamiarem uczestniczenia we mszy. Doniesiono mu, że duża liczba hugenotów zebrała się na nabożeństwo w stodole. Zaczęły się przepychanki, poleciały kamienie, a jeden z nich ugodził księcia. Rozwścieczony Franciszek, nakazał otworzyć do hugenotów ogień. Zabito (wg rożnych danych) 74 protestantów, a ok. 100 raniono. Wydarzanie to nazwane masakrą z Vassy rozpoczęło okres wojen religijnych we Francji, które z przerwami trwały do 1598 roku. Najbardziej znanym wydarzeniem jest rzeź hugenotów w Paryżu, która miała miejsce z 23 na 24 sierpnia 1572 roku i jest znana jako "noc świętego Bartłomieja". Na rozkaz Katarzyny Medycejskiej żołnierze królewskiej gwardii szwajcarskiej napadli i zabili w ciągu dwóch dni ok. 3 tys. hugenotów w samym tylko Paryżu. Do końca września w całej Francji zginęło ok. 20 tys. protestantów.
W 1589 roku w swojej toalecie został zamordowany król Henryk III (zbiegły z Polski król Henryk Walezy) przez dominikanina Jacques`a Clément`a, który uznał za zdradę sojusz króla z hugenotami - przed śmiercią Henryk III zdążył wyznaczyć na swojego następcę - przywódcę hugenotów, Henryka nawarskiego (przyszłego Henryka IV Burbona), który (o ironio) w 1593 roku przeszedł na katolicyzm, aby jak twierdził, budować sojusz między hugenotami a katolikami. W roku 1594 Henryk został koronowany...
W 1598 roku Henryk IV wydał edykt z Nantes, który nadł równe prawa protestantom i katolikom oraz kończył okres wojen religijnych. W edykcie:
- przyznano hugenotom wolność religijną
- przyznano hugenotom wolność kultu (z wyjątkiem Paryża)
- przyznano hugenotom 200 miejsc bezpieczeństwa (twierdze, których posiadanie miało gwarantować przestrzeganie edyktu) na 8 lat
- przyznano hugenotom prawo do posiadania armii
14 maja 1610 roku Henryk IV zostaje zamordowany na ulicach Paryża przez François`a Ravaillac`a, który rzekomo miał mieć wizje potwierdzające nieszczerość króla w jego konwersji na katolicyzm.
Chociaż Henryk IV zginął z rąk katolika, Francja porzuciła politykę swobód religijnych. Kardynał Richelieu prowadził z hugenotami regularną wojnę, a apogeum konfliktu przypadło na lata panowania Ludwika XIV, który w 1685 r. odwołał edykt nantejski. Wywołana tym faktem kolejna fala represji spowodowała emigrację ponad 200 tys. hugenotów i odbiła się bardzo negatywnie na gospodarce i stosunkach politycznych z protestanckimi państwami Europy.
> więcej o reformacji we Francji
> historia i dzień dzisiejszy kościoła reformowanego we Francji