W rzeczy samej każdy, kto czyta i interpretuje Biblię, mniej lub bardziej świadomie posługuje się jakimś systemem hermeneutycznym (choć nie zawsze od razu zdaje sobie z tego sprawę).
nad podstawami egzegezy,
nad spójnością i logiką
interpretacji Słowa.
Wybrane systemy hermeneutyczne:
1. Hermeneutyka alegoryczna - jest przeciwieństwem hermeneutyki literalnej. Stosuje się ją wtedy, gdy sens literalny wydaje się interpretatorowi nie do przyjęcia. Hermeneutyka alegoryczna, gdyby posługiwać się nią konsekwentnie, sprowadziłaby Biblię nieomal do fikcji, normalne znaczenie słów zastąpiono by znaczeniem symbolicznym, a o tym, jak rozumieć symbole decydowałby sam interpretator. F.W. Farrar w książce "History of Interpretation" pisze:
>> Orygenes od pogańskich platoników i żydowskich filozofów zapożyczył metody, które zmieniają całe Pismo Święte w serię niekształtnych i nieprawdopodobnych zagadek. Alegoria pomogła mu uporać się z chiliazmem, z przesądnym literalizmem i antytezami gnostyków, ale jednocześnie otworzyła drzwi dla jeszcze bardziej śmiercionośnych poglądów. <<
2. Interpretacja literalna (dosłowna) - to przeciwieństwo "czystej" hermeneutyki alegorycznej. Więcej na jej temat w kolejnym poście.
3. Interpretacja semialegoryczna (semiliteralna) - jej funkcjonowanie jest uzasadniane min. przez Oswalda Allisa, który wychodzi od stwierdzenia, że żaden "literalista" nie przyjmuje wszystkiego dosłownie. Dalej wysuwa następujące argumenty:
(a) obecne w tekście biblijnym figury stylistyczne nie pozwalają na to, aby całą Biblię brać dosłownie,
(b) ponieważ główny temat Biblii jest "duchowy", wymaga to duchowej hermeneutyki (Allis woli pojęcie "duchowy" od "alegoryczny"
(c) Stary Testament jest niejako wstępem i przygotowaniem dla Nowego Testamentu odsłaniającego przed nami głębsze znaczenia.
Nikt nie przeczy, że Biblia posługuje się figurami stylistycznymi, jednakże figury te przekazują ściśle określone prawdy, raczej potęgują a nie zmieniają znaczenie kryjące się za nią. Skąd też mamy wiedzieć, kiedy stosować interpretację literalną, a kiedy alegoryczną (np. w kwestii proroctw)? Pomijając różnego rodzaju próby wyjaśnienia tego dylematu przypomnę, że proroctwa dotyczące pierwszego przyjścia Jezusa wypełniły się DOSŁOWNIE, dlaczego więc, proroctwa dotyczące drugiego przyjścia próbujemy często wyjaśniać alegorycznie?
4. Interpretacja teologiczna - jej wpływ na egzegezę świetnie widać np. w kościele katolickim, gdzie wnioski muszą być zgodne z tradycją kościoła, nauką ojców kościoła i analogią wiary, czyli zgodności interpretacji z całym kompleksem prawd objawionych i nauczanych przez KRK. Żaden tekst biblijny nie może mieć sensu przeciwnego tym prawdom.